Tabela 6 Jednostki samorządu terytorialnego wg poziomu relacji zadłużenia do dochodów ogółem wykonanych przez jednostkach samorządu terytorialnego w 2011
| Wyszczególnienia | Wskaźnik zadłużenia | |||||||
| Poniżej 10 % | 10-20% | 20-30% | 30% – 40% | 40% – 50 | 50% – 60% | Powyżej 60% (art.170 ust. 1 uofp z 2005) | Powyżej 60% (art.170 ust. 3 uofp z 2005) | |
| liczba jst ogółem | 293 | 430 | 579 | 596 | 485 | 291 | 135 | 32 |
| % jst ogółem | 10,4 | 15,3 | 20,6 | 21,2 | 17,3 | 10,4 | 4,8 | 1,1 |
| liczba gmin | 247 | 360 | 481 | 505 | 435 | 261 | 125 | 31 |
| % gmin | 10,2 | 14,9 | 19,9 | 20,9 | 18,0 | 10,8 | 5,2 | 1,3 |
| m. st. Warszawa | – | – | – | – | – | 1 | – | – |
| liczba miast na prawach powiatu | 1 | 3 | 10 | 16 | 14 | 12 | 8 | – |
| % miasta na prawach | 1,6 | 4,7 | 15,6 | 25 | 21,9 | 18,8 | 12,5 | x |
| liczba powiatów | 43 | 66 | 87 | 70 | 32 | 14 | 2 | 1 |
| % powiatów | 13,7 | 21,0 | 27,7 | 22,3 | 10,2 | 4,5 | 0,6 | 0,3 |
| liczba województw | 2 | 1 | 1 | 5 | 4 | 3 | – | – |
| % województw | 12,5 | 6,3 | 6,3 | 31,3 | 25,0 | 18,8 | X | x |
Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdania z działalności Regionalnych Izb Obrachunkowych i wykonaniu budżetu przez jednostki samorządu terytorialnego w 2011 r., Warszawa 2012
Wciąż dominującą pozycję w strukturze przychodów zajmowały kredyty i pożyczki, które w 2011 r. stanowiły prawie połowę wszystkich środków pozyskanych przez jednostek samorządu terytorialnego z zewnątrz (45,4%). Były one najpoważniejszym źródłem przychodów dla jednostek samorządu terytorialnego wszystkich typów poza m. st. Warszawa, dla której 40,1% i 37,6% przychodów stanowiły, odpowiednio środki z prywatyzacji oraz wolne środki pochodzące z niewykorzystanych, a wcześniej zaciągniętych kredytów i pożyczek. We wszystkich pozostałych typach jednostek samorządu terytorialnego przychody z tytułu wolnych środków uległy zwiększeniu jednak ich wykorzystanie na pokrycie deficytu nie przekroczyło 10%. Przychody z tytułu nadwyżki z lat ubiegłych obniżyły się w stosunku do roku ubiegłego o 2,8 punktu procentowego, sytuacja ta – podobnie jak w roku poprzednim – wystąpiła we wszystkich typach jednostek samorządu terytorialnego, w największym stopniu spadek odnotowały województwa (o 11,7 punktu procentowego). W strukturze rozchodów jednostek samorządu terytorialnego ogółem wciąż dominującym źródłem była spłata kredytów i pożyczek, która wynosiła od 66,9% w gminach do 82,0% w powiatach. Jedynie m. st. Warszawa odnotowało spadek w tym zakresie o 88,2 punktu procentowego na korzyść kategorii „inne cele” (wzrost w stosunku do 2010 r. o 91,4 punktu procentowego), w której ujmowane są rozchody z tytułu lokat bankowych. Województwa samorządowe dość znacząco ograniczyły udzielanie pożyczek (rozchody z tego tytułu obniżyły się o 18,2 punktu procentowego) oraz spłatę kredytów i pożyczek zaciągniętych w związku z realizacją programów i projektów finansowanych z udziałem środków zagranicznych (o 6,8 punktu procentowego).
Zaliczane do długu publicznego zobowiązania jednostek samorządu terytorialnego w 82% miały charakter krajowy. Podobnie jak w latach poprzednich główną grupę wierzycieli były banki (73% zadłużenia jednostek samorządu terytorialnego), zobowiązania sektora finansów publicznych stanowiły 7,0% ogólnej kwoty wliczonych do długu publicznego zobowiązań jednostek samorządu terytorialnego, propozycje te zostały niezmienione od 2005r.
Strukturę zobowiązań jednostek samorządu terytorialnego do długu publicznego według typów jednostek samorządu terytorialnego i tytułów zadłużenia w 2011r. przedstawia tabela 7.
Tabele 7. Struktura zobowiązań jednostek samorządu terytorialnego do długu publicznego według typów jednostek samorządu terytorialnego i tytułów zadłużenia w 2011r. (%)
| Wyszczególnienia | Zobowiązania ogółem | W tym | |||||||
| Emisja papierów wartościowych | Kredyty i pożyczko | Przejęte depozyty | Zobowiązania wymagalne | ||||||
| Kwota (tys. zł) | Udział typów jst | Ogółem | ogółem | długo- terminowe | Ogółem | z tytułu dostaw towarów i usług | |||
| Polska z tego: | 65756468 | 100,0 | 100,0 | 7,6 | 92,0 | 91,1 | X | 0,4 | 0,3 |
| -gminy | 25989644 | 39,0 | 100,0 | 1,0 | 98,4 | 96,8 | X | 0,6 | 0,5 |
| -m. st. Warszawa | 5966430 | 9,1 | 100,0 | 51,7 | 48,3 | 48,3 | X | X | X |
| -miasta na prawach powiatu | 22108467 | 33,6 | 100,0 | 5,0 | 94,5 | 94,1 | X | 0,5 | 0,4 |
| -powiaty | 6136855 | 9,3 | 100,0 | 3,1 | 96,7 | 96,2 | X | 0,2 | 0,0 |
| -województwa samorządowe | 555073 | 8,4 | 100,0 | 6,6 | 93,4 | 92,5 | X | 0,0 | 0,0 |
Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdania z działalności Regionalnych Izb Obrachunkowych i wykonaniu budżetu przez jednostki samorządu terytorialnego w 2011 r., Warszawa 2012
Udział poszczególnych typów jednostek samorządu terytorialnego w zobowiązaniach ogółem pozostał na poziomie zbliżonym do osiągniętego w roku ubiegłym. W największym stopniu dług publiczny wciąż generowały gminy i miasta na prawach powiatu (odpowiednio 39,5% oraz 33,6% udziału w zobowiązaniach ogółem). Udział pozostałych typów jednostek samorządu terytorialnego nie przekraczał 10% zobowiązań. Nie zmieniły się również w zestawieniu z poprzednimi latami, struktura zobowiązań według tytułów dłużnych. Nadal pozycją dominującą były kredyty i pożyczki (92,0%), które poza miastem stołecznym Warszawą stanowiły pond 90% posiadanych przez wszystkie typy jednostek samorządu terytorialnego zobowiązań. Emisja papierów wartościowych była głównym źródłem zobowiązań Warszawy, stanowiła, bowiem ponad połowę jej zobowiązań, przy niewielkim udziale tego źródła w strukturze zobowiązań ogółem w skali kraju (7,6%). O dobrej na ogół kondycji finansowej jednostek samorządu terytorialnego świadczą wciąż niewielkie i nadal malejące udziały w zobowiązań wymagalnych. W 2004 r. wynosiły 1,9% zobowiązać jednostek samorządu terytorialnego, w 2010 r. – 0,5% a w 2011 – 0,4%.
Zobowiązania jednostek samorządu terytorialnego poszczególnych województw w relacji do dochodów budżetowych w 2010 i 2011 przedstawia wykres 1.
Wykres 1. Zobowiązania jednostek samorządu terytorialnego poszczególnych województw w relacji do dochodów budżetowych w 2010 i 2011 (%)
Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdania z działalności Regionalnych Izb Obrachunkowych i wykonaniu budżetu przez jednostki samorządu terytorialnego w 2011 r., Warszawa 2012
